*ch. 1 ભારતનો સાંસ્કૃતિક વારસો*
*ભારત નો પરિચય અપો.
=ભારત સમૃદ્ધ અને વૈવિધ્યસભર વરસો ધરાવે છે.
=વિષ્ણુપુરાણ ગ્રંથ માં ભારત નો...
=હિંદમહાસાગર ની ઉત્તરે, હિમાલય દક્ષિણે આવેલ છે.
=એશિયા ખંડ ની દક્ષિણે, વિશ્વ માં વિસ્તાર ની દ્રષ્ટિ એ સાતમોં અને વસ્તી ની દ્રષ્ટિ એ બીજો નંબર ધરાવે છે.
=ભારતવર્ષ, ભરતખંડ, જંબુદ્વીપ, આર્યાવર્ત વગેરે ભારત દેશના નામો છે.
=વિદેશી પ્રજા સાથે ભારતીય સંસ્કૃતિ ના લોકો એ સાતત્ય પૂર્ણ વિકાસ કર્યો છે.
*વિષ્ણુપુરાણમાં ભારત વિશે કહ્યું છે કે:
" સમુદ્રની ઉત્તરે અને હિમાલયની દક્ષિણે આવેલ નું નામ ભારત વર્ષ છે જેના સંતાનો ભારતીય છે."
* ભારતના સમૃદ્ધ વારસાની સમજ આપો.
= ભારત વારસો સમૃદ્ધ અને વૈવિધ્યસભર છે.
~ વારસો: આપણને આપણા પૂર્વજો તરફથી મળેલ અમૂલ્ય ભેટ ને સાંસ્કૃતિક વારસો કહે છે.
= આપણે દૈનિક પ્રતિજ્ઞા
" હું મારા દેશને ચાહું છું. અને તેના સમૃદ્ધ અને વૈવિધ્યસભર વારસા નો મને ગર્વ છે. "
= વિશ્વની પ્રજા સાથે વારસાના તત્વનું આદાન-પ્રદાન ભારતે કરી છે.
= વારસાને મુખ્ય બે વિભાગમાં વિભાજીત કરેલ છે.
1) પ્રાકૃતિક વારસો
2) સાંસ્કૃતિક વારસો
*સંસ્કૃતિ એટલે શું?
=સંસ્કૃતિ એટલે માનવ જીવન જીવવા ની રીત.
=સંસ્કૃતિ એટલે માનવ મન નું ખેડાણ...
=માનવી ની ગુફા થી ઘર સુધી ની વિકાસયાત્રા.
=રશિયન સમાજશાસ્ત્રી મેલીનો વ્સ્કી,
"માનવ સમાજ ના મૂલ્યો, ટેવો, આચાર -વિચાર, રહેની -કહેની, ધાર્મિક પરમપરા ઓ અને જીવન ને ઉચ્ચતમધ્યેય તરફ લઇ જતા આદર્શોનો સરવાળો...
=કોઈ પણ પ્રજા સમૂહ ની આગવી જીવનશૈલી,
"The way of Life "
=માનવી ના ખોરાક, પોશાક, વસવાટ...
*ભારત ના પ્રકૃતિ વરસા ની સમજ.
~વ્યાખ્યા :પ્રકૃતિ, પર્યાવરણ અને માનવ જીવન વચ્ચે ના નિકતમ સંબંધો ના પરિણામ ને...
~તત્વો :પશુ -પક્ષીઓ, વૃક્ષો, વેલા, સૂક્ષ્મ જીવો તથા માનવ પણ પ્રાકૃતિક વરસા નું તત્વ છે.
~પ્રાકૃતિક વારસો કુદરત ની અમૂલ્ય ભેટ છે.
~ ભૂમિ સ્વરૂપો:પર્વતો, ઉચ્ચપ્રદેશ, ખીણ, કોતર, દરિયા કિનારા, ખાડકો, નદીઓ, રણ વગેરે.
*પ્રકૃતિ સાથે આપણો વ્યવહાર પ્રાચીન છે.
=બૌદ્ધ ધર્મ ની જાતક કથાઓ અને પાંચતંત્ર ની વાર્તાઓ માં પણ પ્રકૃતિ નો ઉલ્લેખ.
=માનવી ના ખોરાક, શુદ્ધપાણી, વસવાટ ની તમામ અવશ્યકતાઓ પ્રકૃતિ દ્વારા પૂર્ણ થાય છે.
=આપણા શાસ્ત્રીય સંગીત અને લોક સંગીત પર પ્રકૃતિ નો પ્રભાવ જોવા મળે છે.
=આપણા વાર, તહેવાર, ઉત્સવ, પર્વ, ચિત્રાકન વગેરે પર પ્રકૃતિ નો પ્રભાવ જોવા મળે છે.
=આપણું ઋતુચક્ર અને ઉત્સવો પણ પ્રકૃતિ ને આધીન છે. ~પ્રકૃતિ પર આધારિત ત્રણ ચિકિત્સા પધ્ધતિઓ,
1)આયુર્વેદ
2)યુનાની
3)નેચરોપેથી
=પ્રકૃતિક તત્વો ને ધાર્મિકતા સાથે...
* ભૂમિદ્રશ્યો:
("હિમાલય નું મહત્વ."સમજવો )
= ભૂમિ-આકારો દ્વારા અનેક ભૂમિ દ્રશ્યો નું સર્જન જોવા મળે છે.દા.ત.હિમાલય
=હિમાલય પર્વત ભારત ની ઉત્તર સીમા ની દીવાલ સમાન છે. ખનીજ, પ્રા.તત્વો, જળપ્રાપ્ત.
=હિમાલય ના પાર્વતીય પ્રદેશ માંથી બારેમાસ પાણી થી ભરપૂર નદીઓ પીવાલાયક અને સિંચાઈ નું જળ.
=હિમાલય ના પર્વતીય પ્રદેશ માંથી અનેક ઔષધિઓ
= બદ્રીનાથ, કેદારનાથ, અમરનાથ જેવા યાત્રાધામો.
= હિમાલય પર્વત સદીઓથી ભારતની પ્રજાના વારસાનો ભાગ રહ્યો છે આથી, આર્ય પ્રાચીનકાળથી પર્વત અને પવિત્ર ગણી પૂજા કરે છે.
= નંદાદેવી, કાંચન જંગા અને k2 જેવા ઊંચા શિખરો.
*નદીઓ :
=વિશ્વની મોટાભાગની સંસ્કૃતિઓ નો વિકાસ નદી કિનારે થયો છે.
=" ભારતમાં નદીઓ અને પવિત્ર ગણી લોકમાતા નુ બિરુદ આપ્યું છે."
= આર્યો પ્રાચીનકાળથી નદીઓને પવિત્ર ગણી પૂજા કરે છે.
= ભારતીય સંસ્કૃતિ "સિંધુ" અને "રાવી" નદીના કિનારે પાલન-પોષણ પામી છે.
= "ગંગા, યમુના, સિંધુ, કાવેરી, નર્મદા,... "
= માનવીને નદી કિનારે, પીવાલાયક, સિંચાઈનું પાણી...
= નદી કિનારાની માટી માંથી ઘર બનાવ્યા, વાસણો... ઘરના આંગણામાં લીપણી...
* વનસ્પતિ જીવન:
= ભારતીય પ્રજા હજી સમયથી પર્યાવરણ પ્રેમી રહી છે જેની સાક્ષી તેના વૃક્ષ પ્રેમ પશુ પ્રેમ અને છોડવાઓ પ્રત્યે આદર સૂચવે છે.
= માણસ,પ્રાણી,પશુ-પક્ષી ના હાર માટે વનસ્પતિ પર આધાર રાખવો પડે છે.
= ભારતમાં વડ,પીપળો અને તુલસીને પવિત્ર ગણી પૂજા કરવામાં આવે છે અને વડસાવિત્રીના વ્રત માં વડની પૂજા કરવામાં આવે છે.
= અનાજ,કઠોળ,તેલિબિયાના છોડ ધન-ધાન્યથી લહેરાતા ખેતરો,વન સમૃદ્ધિથી ભરેલા જંગલો અને ઔષધીઓ માટે ઉપયોગી છોડવા દે આપણા બધી પ્રાચીનકાળથી જીવનને સમૃદ્ધ બનાવ્યું છે.
= હરડે,કુવારપાઠું,આમળા,બહેડા,અરડૂસી,લીમડો વગેરે ઔષધીઓ એ તથા મોગરો,ગુલાબ,કમળ,સૂરજમુખી,ચંપો, રજનીગંધા જોઈ વગેરે જેવા પુષ્પોએ માનવ જીવનને સુંદર, સુવાસિત,નિરામય અને સમૃદ્ધ બનાવ્યું છે.
= ભારતના સામાજિક,ધાર્મિક જીવન પર વનસ્પતિનો અસરકારક પ્રભાવ રહ્યો છે.
* વન્યજીવન:
= પ્રાચીન સમયથી ભારત પ્રકૃતિપ્રેમી હોવાની સાથે સાથે પ્રાણીપ્રેમી સંસ્કૃતિ ધરાવતો પણ દેશ છે.
= વાઘ,સિંહ,હાથી,ગધેડો,ચિત્તો,શિયાળ, રીંછ,હરણ,રીંછ, રોજ,સાબર,સસલા,અજગર,સાપ,નાગ, નળિયા,ઘો,સાહુડી અનેક જીવો જોવા મળે છે.
= વન્ય જીવોની વાઘ,મોર,મગર,ગરૂડ વગેરે ને દેવી-દેવતાઓના વાહન તરીકે સ્થાન આપ્યું છે.
=વિશ્વમાં એ સિંહ માત્ર ગુજરાતના ગિરનાં જંગલોમાં જ જોવા મળે છે.
= આપણી રાષ્ટ્રમુદ્રા માં પણ ચાર સિંહો,ઘોડો તથા બળદની આકૃતિ મૂકીને તેનું મુલ્ય આક્યુ છે.
=આ જીવોની રક્ષા માટે અભયારણ્ય બનાવી તેમના જીવનની સુરક્ષા માટે કાયદા પણ કરેલ છે.
* ભારતનો સાંસ્કૃતિક વારસો.
= માનવી પોતાની બુદ્ધિશક્તિ, કલા-કૌશલ્ય અને આ વ્રત દ્વારા જે કંઈ મેળવ્યું કે સર્જ્યું તેના સાંસ્કૃતિક વારસો કહે છે.
= આપણા સાંસ્કૃતિક વારસામાં મંદિરો,શિલાલેખો,સ્તૂપો, વિહારો,ચૈત્યો,મકબરા,મસ્જીદો, કિલ્લાઓ, ગુંબજ, રાજમહેલો, દરવાજા, ઇમારતો,ઉત્ખનન કરેલા ફળો તેમ જ ઐતિહાસિક સ્મારકો સમાવેશ કરી શકાય છે.
= ભારતમાં એક વિદેશી પ્રજા શક, ક્ષત્રય, કૃષાણ, હુણ અનેક વિદેશી પ્રજાઓ સાથે મળીને સામનવિત સમૃદ્ધ સંસ્કૃતિ નું નિર્માણ કર્યું.
= સિંધુખીણ સં. પાંચ હજાર વર્ષ પ્રાચીન સિલ્ક કંડારવાની કલા પ્રસિદ્ધ.
= દાઢીવાળા પુરુષ નો શિલ્પ, ધાતુની નર્તકી નો શિલ્પ.
= દેવી-દેવતા પશુ-પક્ષીઓના માનવના શિલ્પ પ્રસિદ્ધ.
= ઊંધા કમળ પર વૃષભ અથવા સિંહનું શિલ્પ પ્રસિદ્ધ છે.
= મૌર્ય યુગના શીલ સુપ્રસિદ્ધ છે.
= બૌદ્ધ ધર્મના શિલ્પોમાં ધર્મ ચક્ર વાળી બુદ્ધની પ્રતિમા.
= ભગવાનનું પ્રજ્ઞાપારમિતા નું શિલ્પ.
= જૈન તીર્થંકરોની મૂર્તિઓ.
= ઇલોરાની ગુફા ના ગુફા શિલ્પ... રાષ્ટ્રકુટ ના રાજવીઓ.
* ગુજરાત નો સંસ્કૃતિક વારસો:
= સાંસ્કૃતિક,પૌરાણિક, પુરાતત્વીય ધાર્મિક મહત્વ છે.
~ પુરાતત્વીય સ્થળ:
લોથલ- ધોળકા
રંગપુર-લીંબડી,સુરેન્દ્રનગર
ધોળાવીરા-કચ્છ
શ્રીનાથગઢ(રોજડી)-રાજકોટ
~ ઐતિહાસિક (પૌરાણિક સ્થળ):
વડનગર-કીર્તિતોરણ
સિદ્ધપુર-રુદ્રમહાલય
મોઢેરા-સૂર્યમંદિર
પાટણ-રાણકીવાવ
વિરમગામ-મુનસરતળાવ
~ જુનાગઢ: અશોક નો શિલાલેખ
: મહોબત ખાન નો મકબરો
~ અમદાવાદ: જામા મસ્જિદ
: સીદીસૈયદની જાળી
: જુલતામિનારા
:હઠીસિંહ ના દેરા
~ નવસારી- પારસીની અગીયારી
* ધાર્મિક સ્થળો:
= નું મંદિર- જગતગુરુ શંકરાચાર્ય મઠ
= સોમનાથનું મંદિર (12જ્યોતિર્લિંગ)
= અંબાજી,બહુચરાજી,પાવાગઢ,ચોટીલા વગેરે નો સમાવેશ થાય છે.
= પાલીતાણા-જૈન તીર્થસ્થાન
= ડાકોરના રણછોડરાય
* ઉત્સવો:
= અમદાવાદ: પતંગોત્સવ
: કાંકરિયા કાર્નિવલ
= કચ્છ-રણોત્સવ
= મોઢેરા- ઉત્તરાર્ધ નૃત્ય મહોત્સવ
= વડનગર-તાના રીરી મહોત્સવ
* જૈન તીર્થ સ્થાનો- બૌદ્ધ પ્રવાસન સ્થળો
= પાલિતાણા-જૈન તીર્થ સ્થાન
= વડનગર,તારંગા, ખંભાલીડા,ઢાંક, જગડીયા,તળાજા, કોટેશ્વર વગેરે સ્થાપત્યો. મા ગુફાઓ પ્રસિદ્ધ છે.
* મેળાઓ:
= મોઢેરા નો મેળો: મોઢેરા (મહેસાણા)- શ્રાવણ વદ અમાસ
= બહુચરાજીનો મેળો: બહુચરાજી(મહેસાણા)- ચૈત્ર સુદ પૂનમ
= શામળાજીનો કાળિયા ઠાકોરજીને નો મેળો: શામળાજી (અરવલ્લી)- કારતક સુદ ૧૧ થી પુનમ
= ભાદરવી પૂનમનો મેળો: અંબાજી (બનાસકાંઠા)- ભાદરવા સુદ પૂનમ
= ભવનાથનો મેળો: ગિરનાર (જુનાગઢ)- મહા વદ ૯ થી ૧૨
= તરણેતરનો મેળો: તરણેતર(સુરેન્દ્રનગર)- ભાદરવા સુદ ૪ થી ૬
= ભડીયાદ નો મેળો: ભડીયાદ (અમદાવાદ)- રજબ માસ ની તા. 9,10,11
= નકળંગ નો મેળો: કોળીયાક (ભાવનગર)- ભાદરવા વદ અમાસ
= માધવપુરનો મેળો: માધવપુર (પોરબંદર)- ચૈત્ર સુદ ૯ થી 13
= વૌઠાનો મેળો: ધોળકા (અમદાવાદ)- કારતક સુદ પૂનમ
= મીરાદાતારનો મેળો: ઉનાવા (મહેસાણા)- રાજા માસની તા.16 થી 22
= ડાંગ દરબાર નો મેળો: આહવા (ડાંગ)- ફાગણ સુદ પૂનમ
= ગોળ ગધેડાનો મેળો: ગરબાડા (દાહોદ)- હોળી પછીના પાંચમા કે સાતમા દિવસે
= કાર્તિકી પૂર્ણિમાનો મેળો: સોમનાથ (ગીર)- કાર્તિકી સુદ પૂનમ
= ભાંગુરીયાનો મેળો: કવાટ (છોટાઉદયપુર)- હોળી થી રંગ પાચમ સુધી.
* ભારતમાં આવેલ વિદેશી પ્રજાઓ.
= ભારતમાં દ્રવિડ પ્રજા ની પ્રાચીન પ્રજા તરીકે થતી હતી પરંતુ નો નૃવંશશાસ્ત્રીઓ અને ભાષાશાસ્ત્ર અને અદ્યતન શોધખોળો એવું જાણવા મળ્યું છે કે, 'દ્રવિડો અને બીજે છ જેટલી ભિન્ન ભિન્ન પ્રજાઓ પણ ભારતમાં રહેતી હતી.'
*નેગ્રીટો (હબસી, નીગ્રો )
~ મૂળ વતન: આફ્રિકા
~ માર્ગે: બલુચિસ્તાન થી ભારત માર્ગે.
~ શારીરિક લક્ષણો: વાણે શ્યામ, ચાર થી પાંચ ફૂટ ઊંચા, માથે વાંકડિયા વાળ.
~ ભારતના પ્રાચીન નિવાસી મનાય છે.
* ઓસ્ટ્રેલોઈડ( નિષાદ):
~ મૂળવતન :અગ્નિ એશિયા
~ માર્ગ :અગ્નિ એશિયાના માર્ગે ભારત
~ શારીરિક લક્ષણો: વણ શ્યામ, લાંબુ-પહોળો માથું ચપટું નાક, કદ ટૂંકુ.
~ ભારતનિ કોલ અને મુંડા જાતી,અસમની ખાસી પ્રજા, નિકોબાર અને બ્રાહ્મણ પ્રદેશ(મ્યાનમાર)ની જાતિઓમાં આ પ્રજાના લક્ષણો વિશેષ જોવા મળે છે.
~ કૌશલ્ય: માટીના વાસણો બનાવવા, સુતરાઉ કાપડ નું વણાટ, ખેતી કામ કરવું, તેઓ પોતાની ધાર્મિક માન્યતાઓ પણ ધરાવતા હતા.
* દ્રવિડ ( આર્ય દ્રવિડ ઓના ઋણી છે. સમજાવો):
= દ્રવિડો મૂળ ભારતના હતા.
= દ્રવિડો મોહેંજો દડો સંસ્કૃતિ ના સર્જક અને પાષણ સંસ્કૃતિના સીધા વારસદાર માનવામાં આવે છે.
= ધૂપ-દીપ, પૂજા, આરતી ની ભેટ.
= આ ઉપરાંત પ્રકૃતિ પુજા,પશુ પૂજા વગેરે દ્રવ્યો ની ભેટ છે.
= માતા રૂપે શક્તિ( પાર્વતી), પિતા રૂપે પરમાત્મા (શિવ) ની પૂજા ની ભેટ.
= ઈટોના પાકા મકાનો બનાવી નગર સભ્યતા વિકસાવી.
= દ્રવિડ કુળની ચાર ભાષા હતી. તમિલ અને, તેલુગુ, મલયાલમ અને કન્નડ.
= માતૃ મુલક કુટુંબ વ્યવસ્થા તેમના સમયમાં હતી.
= આર્યોના આગમન થી દ્રવિડો દક્ષિણ તરફ ખસતા.
* અન્યપ્રજા:
= આ પ્રજાઓ મધ્ય માંથી આવેલી છે.
= અલ્પાઈન, ડીનારીક, આર્મેનોઇડ, મોંગોલોઈડ વગેરે પ્રજા ભારતમાં આવી.
= આ ત્રણ જાતિ એક સમાન ભૌતિક ગુણધર્મો ધરાવે છે. આ પ્રજાના અંશ ખાસ કરીને મહારાષ્ટ્ર,બંગાળ,ઓડીસા,ગુજરાત અને સૌરાષ્ટ્રમાં વધુ પ્રમાણમાં જોવા મળે છે.
* મોંગોલોઇડ ( કિરાત):
= હા પ્રજા ઉત્તર-પશ્ચિમ ચીનમાંથી તિબેટમાં થઈ ભારત આવી.તેમણે ઉત્તર આશામ,સિક્કિમ,ભૂતાન,પૂર્વ બંગાળ વગેરે માં વસવાટ કર્યો. સમય જતાં તેમનું ભારતીયકરણ થયું.
~ મૂળવતન :ચીન
~ માર્ગ :તિબેટના માર્ગે ભારત આવ્યા.
~ ઉ.અસમ, પૂર્વ બંગાળ, સિક્કિમ ભૂતાનમાં વસવાટ કર્યો.
~ શારીરિક લક્ષણો: વણ મેળો, ચપટો ચહેરો, ચપટું નાક, ઉપસેલા ગાલ, બદામ જેવી આંખો.
~ તેમનો પણ પીળો હોવાને કારણે "કિરાત" નામે ઓળખવામાં આવે છે.
* આર્ય (નોર્ડિક):
= આર્યપ્રજા સમકાલીન પ્રજામાં સમૃદ્ધ.
= પ્રાચીનકાળમાં હિન્દુ આર્ય કહેવાતા.
= પ્રાચીન સમયમાં પ્રથમ આર્ય વસ્તી વાયવ્ય ભારતમાં હતી. ત્યાં સાત નદીઓ વહેતી હોવાને કારણે તેમણે તેને"સપ્તસિંધુ" નામ આપ્યું. આર્યોએ સપ્તસિંધુ પ્રાંત માં વસવાટ કર્યો.
=આર્યપ્રજા વાસી તે પ્રદેશ "આર્યાવર્ત".
= ભરત નામના રાજા પરથી "ભારત વર્ષ".
= આર્ય પ્રજા પ્રકૃતિપ્રેમી પ્રજા.
= નદી, પર્વત, પશુ, વૃક્ષો, સુર્યા, અગ્નિ, વરસાદ, વાયુ વગેરે ની પૂજા કરતા.
= આર્ય એ વેદના મંત્રો (ઋચાઓની )રચના યજ્ઞયાદીક વિધિઓ ભારતમાં શરુ થઈ.
* વિદેશી પ્રજા નો ભારતમાં ભારતીયકરણ.
Or
* ભારતમાં ભાતીગળ સંસ્કૃતિ નું નિર્માણ.
= ભારતમાં એક વિદેશી પ્રજાનું આગમન સમન્વિત સંસ્કૃતિનું નિર્માણ કર્યું.
= વિદેશી પ્રજાએ ભારતના લોકો સાથે લગ્ન સંબંધ, સામાજિક સંબંધ, કૌટુંબિક સંબંધો દ્વારા પ્રજાનો સંમિશ્રણ થતું ગયું.
= તેમની ભાષા રહેણી-કહેણી ધાર્મિકતા વિચારોમાં પરિવર્તન સમન્વયકારી વિકાસ કર્યો.
= વિદેશી પ્રજા ની સમન્વિત સંસ્કૃતિને લીધે ભાતીગળ સંસ્કૃતિ નું નિર્માણ કર્યું છે.
= આમ, વિદેશી પ્રજાનું ભારતમાં ભારતીયકરણ.
* ભારતના વારસાનું જતન- સંરક્ષણ.
= ભારતનો વારસો સુંદર, રમણીય, નયનરમ્ય અને આકર્ષક બનાવી છે અને ભારતને ગૌરવ અપાવ્યું છે.
= ભારતના નાગરિક તરીકે તેનું જતન-સંરક્ષણ કરવું આપણી નૈતિક ફરજ છે.
= વારસાના તત્વોને લીધે આપણને વિશ્વમાં ગૌરવવંતુ સ્થાન પ્રાપ્ત કર્યું છે વારસાના તત્વ અને કોઈ નુકસાન ન કરે તોડફોડ ન કરે અને તેનું જતન કરે તે માટે બંધારણમાં નાગરિકની મૂળભૂત ફરજો દર્શાવી છે.
= આપણી સમન્વિત સંસ્કૃતિના સમૃદ્ધ વરસાનું મૂલ્ય સમજી, તેની જાળવણી કરવાની ફરજ છે.
= આપણા બંધારણના રાજનીતિના માર્ગદર્શન સિદ્ધાંતો માં કલમ 51(ક) મા ફરજ છે તેમાં પણ છ, જ, ટ અર્થાત 6, 7, 9 મા અનુક્રમે દર્શાવ્યા છે.
=છ : આપણી સમન્વિત સંસ્કૃતિના સમૃદ્ધ વરસાનું મૂલ્ય સમજી તે જાળવી રાખવાની.
=જ : જંગલો,તળાવો,નદીઓ અને અન્ય પશુ-પક્ષીઓ સહિત કુદરતી પર્યાવરણનું જતન કરવાની અને તેની સુધારણા કરવાની અને જીવો પ્રત્યે અનુકંપા રાખવાની.
=ટ: જાહેર મિલકતનુ રક્ષણ કરવાની અને હિંસાનો ત્યાગ કરવાની.
= આપણા વારસા ના તત્વોની શુદ્ધતા, પવિત્રતા, સુંદરતા ની જાળવણી.
= પ્રકૃતિ આપણને અઢળક સમૃદ્ધિ આવી છે.
= હજારો વર્ષ પ્રાચીન વારસાના તત્વોની જાળવણી ને લીધે આપણા રાજકીય, સામાજિક, આર્થિક,ધાર્મિક,સાંસ્કૃતિક વિકાસ થયો છે.
= આમ,પ્રકૃતિએ જે રમ્ય ભૂમિ દ્રશ્ય ભારતની ભૂમિ પર સર્જ્યો છે તેની સુંદરતા,પવિત્રતા અને શુદ્ધતા અને આપણે સૌ સાથે મળીને,એક નૈતિક ફરજ જ સમજીને જાળવવા જોઈએ.
* Kishor Classes *
Phonenumber :8200338638
Kishor Sir :9426083215
---------------------------------------------------------------------------